İllüstrasyon, basılı ve dijital yayınların (dergi, kitap, gazete vb.) içinde yer alan bir metni açıklayan, destekleyen o içeriği somutlaştıran bir grafik ögesidir demek yanlış olmaz
Geçmişten günümüze kadar illüstrasyon birçok değişimden geçmiştir. Mağara duvarlarında başlayan bu serüven literatürümüze yeni kelimelerle girerek animasyonlara, 3D obje ve nesnelere dönüşmüştür.
Tasarımın her alanında görsel bir dil olarak kullanılan illüstrasyon genellikle tasarıma bir dinamiklik ve enerji katmaktadır. Logo ve kurumsal kimlik tasarımlarında, ambalaj tasarımlarında ve reklam sektörünün her mecrasında kullanılan illüstrasyonları bu duruma örnek gösterebiliriz.
Ambalaj tasarımlarında özellikle bir ürünü reyonda satın almaya itecek nedenlerden birisi illüstrasyondur demek fazlasıyla subjektif bir yaklaşım olur. Fakat renkli ve hareketli çizgisi itibariyle cezbeden bir görüntü yarattığı, özellikle çocuklar üzerinde ilgi uyandırıcı olmayı başardığını söyleyebiliriz. Tabii bu konuda ürünün sektör ve kurumsallık yapısı da ayrıca düşünülmelidir. Çünkü belirli markaların oluşturdukları imaja yatkın olmayabilir. Bu durumda o markaların çizgisine uygun grafiksel ögeler oluşturmak daha uygun görünüyor. Ancak istisna durumlarda yok değil özellikle logo tasarımlarında doğadan ve nesnelerden ilham alınarak soyutlaştırma yoluyla illüstrasyonun desteği yadsınamaz bir gerçek.
Birçok tasarımcının gün içerisinde saatlerini harcadığı Apple ürünlerinin logosu en güzel örneklerden birisi olabilir. Ayrıca bilenler bilir Apple bu logoya gelene kadar birçok aşamalardan geçmiştir. Özellikle ilk yapılan logo tasarımı rönesans döneminden çıkmış bir tablo gibi ben illüstrasyonum diye bağırmaktadır.
Apple dışında Starbucks’ın logosunda kullandığı deniz kızı, mitolojik bir deniz kızı olan Siren’in illüstratif halidir. Uluslararası bir üne sahip olan Starbucks’ın çizdiği bu çizgi ona kurumsal bir hava katarak herkesin üstüne ismini yazdırmak istediği bir bardak halini almıştır.
Hazır konu Starbucks’ın logosundan mitolojiye gelmişken mitolojik karakterlerin var olması, onların betimlenme aşaması yine illüstrasyonun etkisidir. Yunan mitolojisinden Zeus’un ismini duyunca göklerin, şimşeklerin, elinde tuttuğu mızrağın; Eros’un ismini duyunca kanatları olan elinde oku ve yayıyla bir çocuğun gözümüzde canlanmasını destekleyen en önemli etkendir.
Durum böyle olunca illüstrasyonun aslında okuduğumuz metinlerden çıkartmaya çalıştığımız anlamları ve aktarılmak istenen içeriğin somutlaştırma aşaması üzerinde çok önemli bir rol oynadığını deneyimleyerek görebiliriz.
Bununla birlikte Antik Mısır’ın yazılı dil olarak hiyeroglifleri kullanması insanlık tarihinde illüstrasyonun bir iletişim aracı olarak kullanıldığının kanıtıdır.
Bununda bir örneğini yaşadığımız ülkede görebilmek mümkün. İstanbul Sultanahmet Meydanı’nın güney tarafında Yılanlı Sütun’un yanında bulunan Antik Mısır dikilitaşı, üzerinde hiyeroglifler bulunan Mısır’dan Anadolu topraklarına kadar gelen nadide bir parçadır.
Öyleyse illüstrasyonun sadece tasarım üzerindeki etkisininde ötesinde dilin gelişiminde de büyük rol oynadığını söyleyebiliriz. Günümüzde kullandığımız Latin alfabesinde de durum pek farklı sayılmaz. Şu anda okuduğumuz bu kelimelerin ve harflerin yıllar boyunca evrimleşerek ve sadeleşerek önümüze geldiği etimologlar tarafından bilinen bir gerçek.
İllüstrasyon bu düşüncelerime bağlı kalındığında çok genel bir alanı kapsıyor. En azından benim açımdan. Çünkü tasarım dünyasında en basit şekilde logo teriminin birçok alt başlığı ile karşılaşıyoruz ve karıştırıyoruz. Karıştırıyoruz diyorum çünkü amblem, logotype, arma, sembol, simge vb. kelimelerin her biri aslında farklı bir tanıma mensup. Üstelik bunlar toplum tarafından da aynı anlamlara çıktığı sanılıyor. Abi hepsi logo işte ya… diyenler çoktur mesela.
Bu perspektiften bakınca bende illüstrasyonun belki de en dip uçlarına dokunmuş olabilirim. Sonuçta mitolojiden, hiyerogliflerden falandan filandan bahsediyorsun illüstrasyonun tasarım üzerindeki etkisiyle ne alakası olabilir diyebilirsiniz. Demek de hakkınızdır. Ancak burada kendi içimde çeliştiğim bir soruyu size yöneltmek istiyorum. Sadece resimsel ve estetik kaygıya sahip çalışmalar mı illüstrasyon olarak nitelendirilir? Peki ya geometrik biçimler kullanarak yaptığımız bütün o işler sadece ve sadece grafik sanatı mıydı? Pablo Picasso’nun Kübizm akımına öncülük etmesi ne yazık. Demek ki Ağlayan Kadın ve Avignonlu Kızlar birer grafik tasarımın bir parçasıymış…
